Η τέχνη
της καλλιγραφίας, όπως ήδη παρατήρησα, στα χέρια των καλλιτεχνών από την
Ανατολή, είναι πολύ σπουδαία, ένα πραγματικό ποίημα, μας οδηγεί πολύ μακριά
από ποιοτική και νοηματική άποψη. Το αξιοσημείωτο είναι ότι ο Κιλεσσόπουλος
έχει ακριβώς την ίδια αίσθηση της γραφής αυτής. Η γραμμογραφία του στο πλαίσιο
της έννοιας της καλλιγραφίας, έχει μια εξαιρετική ποιότητα. Η ποιότης αυτή
έχει και ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: εάν κοιτάξει κανείς πολλά από αυτά
του τα έργα και φαντασθεί ότι απομονώνει ένα μικρό τμήμα και το μεγεθύνει,
παρατηρεί ότι έχει στη μεγέθυνση την ίδια ποιότητα με το πρωτότυπο. Πρόκειται
δηλαδή για τη βασική ιδιότητα των fractals: η πολλαπλάσια μεγέθυνση ενός
σχήματος μοιάζει με το πρωτότυπο. Αυτό είναι μια εγγενής ιδιότης του σχήματος
το οποίο, κατά κάποιο τρόπο, αυτοπολλαπλασιάζεται και δημιουργεί την αίσθηση
της διάστασης. Είμαστε εξοικειωμένοι σε ακέραιες διαστάσεις: η γραμμή έχει
διάσταση ένα, η επιφάνεια δύο, ο όγκος τρία. Στα θραυστά έχουμε ενδιάμεσες
καταστάσεις: 2,17, 3,24 κ.λ.π.. Το ενδιαφέρον είναι ότι στη γραμμογραφία
του Κιλεσσόπουλου υπάρχει, αφενός μεν το στοιχείο της αυτοομοιότητας, αφετέρου
δε το στοιχείο της ποιότητας της γραμμής, γεγονός πολύ σπουδαίο.
Όταν στα
σχέδιά του, το θεμελιώδες γραφικό στοιχείο είναι η τελεία, έχουμε δηλαδή
«εικόνες» αποκλειστικά στικτές, ο βαθμός πύκνωσης των τελειών είναι
που δημιουργεί διάφορα σχήματα, επιμήκη, γραμμικά, σπείρες κ.ά.. Τέτοιου
είδους σχήματα είναι κοινός τόπος, θα έλεγα, σήμερα στην αστρονομία, διότι
τα χρησιμοποιούν
προκειμένου να καταλάβουν τις μεγάλες δομές του σύμπαντος αναπαριστώντας
έτσι πάρα πολλούς σχηματισμούς Γαλαξιών, με την επιβεβαίωση μάλιστα των
πρόσφατων
τηλεσκοπίων. Η τάση του Κιλεσσόπουλου να δημιουργεί ζωγραφικά ανάλογες
εικόνες, που, βέβαια, δεν έχει δει, ούτε τις γνωρίζει επιστημονικά, είναι
κατά τη γνώμη
μου όχι απλώς μια καλλιτεχνική διαίσθηση αλλά μια νοητική κίνηση που τον
οδηγεί στην αποτύπωση δομών που οργανώνονται από τελείες ή κηλίδες με διαφορετικές
πυκνώσεις. Πρωτογενές για μένα στο έργο του είναι εκείνο που προκύπτει
από
τη γεωμετρία των ίδιων των σχημάτων που χρησιμοποιεί και που συμπίπτει
μ' αυτή των συμπαντικών σχηματισμών και τούτο συμβαίνει διότι κατέχει τη
γνώση της
αισθητικής αυτών των βασικών σχηματισμών. Έτσι το έργο του αποκτά αισθητικό
νόημα ενώ ταυτόχρονα εξισορροπεί διάφορες δυνάμεις που καθεμιά τους τείνει
προς διαφορετικούς σκοπούς και κατευθύνσεις. Η γνησιότης της γεωμετρικής
βάσης της ζωγραφικής του είναι εκείνη που τον φέρνει ως δημιουργό πιο κοντά
στη Φύση
και στην εκπόρθηση των δομών της.
|
Βάρκες,
σειρά 1964-1974 |
|
|
Δάσος,
1976 |
|
|
Κάθε
επιμέρους τμήμα ενός ζωγραφικού του έργου, είτε μικρό είτε μεγάλο, όσο και
η τελική σύνθεσις, ανήκουν στην κοσμοθεωρία και αντίληψη που στηρίζει τον
πίνακα. Και η ποικιλία είναι μεγάλη: βλέπεις δύο πίνακες της ιδίας περιόδου
και του ιδίου κύκλου π.χ. «Κοσμικά τοπία» ή «Πλουτώνεια σειρά» και είναι
άλλος ο πρώτος, άλλος ο δεύτερος, άλλος ο τρίτος πίνακας. Παρ' όλα αυτά,
μέσα στη μεγάλη ποικιλία υπάρχει ενότητα κι αυτό είναι σπουδαίο επίτευγμα.
Υπάρχει μια σειρά από βάρκες ζωγραφισμένες ανάμεσα στο 1964 και το 1974, μέσα
στο πνεύμα του ιδίου θέματος που αριστοτεχνικά διαχειρίζεται ο Braque, με τις
βάρκες του οποίου μπορώ χωρίς δισταγμό να τις παραλληλίσω.
Από μια ορισμένη πλευρά, η δεκαετία του 1960 βρίσκεται υπό το πνεύμα των Braque
και Picasso. Η χρήση του χρώματος για την κάλυψη μιας επιφάνειας είναι αριστοτεχνική
και η γενική σύνθεσις τέλεια. Τα καφετιά χρώματα επικρατούν σε αυτή την περίοδο
-και μόνο σ' αυτήν- και μου δίνουν την αίσθηση του μπρούντζου.
Στο έργο «Δάσος» του 1976, δεν αναμειγνύονται μόνον ανθρώπινες μορφές και δένδρα,
ούτε με απασχολεί εάν αναγνωρίζει κανείς τις φόρμες ως δένδρα ή ανθρώπους.
Σε αυτό το έργο, που κατά τη γνώμη μου είναι από τα χαρακτηριστικότερα αυτής
της περιόδου, με απασχολεί η σχέση σχήματος και χρώματος η οποία οδηγείται
σε υψηλές διατυπώσεις. |
Κατά τη δεκαετία του 1970, με ενδιαφέρει
κυρίως η σειρά των «Κοσμικών τοπίων», αυτά είναι τα αγαπημένα μου και από τα
τελειότερα έργα που έχει δημιουργήσει ο Κιλεσσόπουλος. Όπως έχει επισημανθεί
και από άλλους, υπάρχει σε αυτά η έννοια της Μουσικής. Προσωπικά νομίζω ότι παίζει
περισσότερο ρόλο η Γεωγραφία και η Αστρονομία στη σύλληψη όσο και στην απόδοση,
όχι ως Επιστήμες αλλά ως κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις. Βλέποντας τον πίνακα Inferno,
πιστεύω πως θα έπρεπε να κάνει τη Divina Comedia του Dante. Ένα άλλο επίτευγμα
αυτής της περιόδου είναι η «Φωτιά» (1982) με τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο
διαχέεται η φωτιά, το κόκκινο, το πύρινο κόκκινο πάνω στο ψυχρό μπλε.
|
Κοσμικά
τοπία |
Inferno |
Φωτιά,
1982 |
|
|
Στα εσώφυλλα του λευκώματος με τα έργα της περιόδου
1988-1991 παρουσιάζονται σε αντικριστές σελίδες στικτά σχέδια σε θετικό-αρνητικό
που κοιτάζονται μεταξύ τους όχι παράλληλα αλλά κατοπτρικά: ό,τι είναι δεξιά για
το ένα, είναι αριστερά για το άλλο και αντίστροφα. Τόσο η «θετική» όσο και η
«αρνητική» εκδοχή πείθουν απόλυτα για την αυτοτέλεια τους. Πρόκειται για το στοιχείο
της αντιστρεπτότητας, πράγμα που με βάζει στον πειρασμό να κάνω μια παρατήρηση
που σχετίζεται και πάλι με τον Bach, συγκεκριμένα τις αντιστρεπτές του φούγκες.
Αυτές προϋποθέτουν τη χρήση πολλών κανόνων αντίστιξης, με αποτέλεσμα, το πολυπλοκότερο
σύμπλεγμα κανόνων να οδηγεί σε μεγαλύτερο μουσικό ενδιαφέρον και η αντιστροφή
δημιουργεί έναν άλλο, μαγικό κόσμο. Ανάλογη μαγεία δημιουργούν τα αντιστρεπτά
σχέδια του Κιλεσσόπουλου. Αντίθετα, το σειραϊκό σύστημα -επέκταση του δωδεκάφθογγου
μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο- έδωσε έργα απόλυτα τυχαία, διότι οι συνθέτες δεν
ήλεγχαν το αποτέλεσμα, ενώ βέβαια ο Bach το ήλεγχε.
|