|
|
|
|
Tο
έργο του Απόστολου Κιλεσσόπουλου και η ενδογενής σχέση του
με τις θετικές επιστήμες (σελίδα
2) |
||
|
|
||
| IΘα επιχειρήσω τώρα μια σύντομη τεκμηρίωση των ιδιαιτέρων σχέσεων του έργου του Κιλεσσόπουλου με την Αστρονομία και τα Μαθηματικά. Στις αστρονομικές φωτογραφίες που θεώρησα σκόπιμο να παραθέσω και τις οποίες επέλεξα ειδικά γι' αυτόν το σκοπό, διαφαίνεται η ομοιότητα των πινάκων του ζωγράφου με αυτές. Όμως οι πίνακες του σχετίζονται ακόμη και με τη Θεωρία των Fractals, η οποία αναπτύσσεται συνεχώς στους τομείς των Μαθηματικών και της Μαθηματικής Φυσικής. Τα fractals αποτελούν γεωμετρικές οντότητες των οποίων η διάσταση δεν είναι ακέραια αλλά ρητή (κλασματική). Μπορεί να παριστούν αντικείμενα ή συστήματα μεγάλης μικροσκοπικής ή μακροσκοπικής πολυπλοκότητας, (λ.χ. κύτταρα, νιφάδες χιονιού, ανάγλυφο ακτών ή εδάφους, σμήνη γαλαξιών κτλ.), και συνδέονται στενά με τη Θεωρία του Χάους. Μια χαοτική δομή αποτελείται από αυτοόμοιες υποδομές οι οποίες εμφανίζουν ένα είδος τάξης και διέπεται από συγκεκριμένους νόμους. Βέβαια «χάος» δεν είναι παρά η ασθενής εξάρτηση της κίνησης και της εξέλιξης ενός συστήματος από τις αρχικές συνθήκες και κατ' αυτόν τον τρόπο η Θεωρία του Χάους προσιδιάζει, ίσως μεταφορικά, στην τεχνική δημιουργίας ενός πίνακα από τον καλλιτέχνη. Και ο παραλληλισμός αυτός είναι, πιστεύω, αναγκαίος: όπως σε ένα χαοτικό δυναμικό σύστημα έχουμε πληροφορίες οι οποίες ενδεχομένως εκφράζονται από υπερβατικούς αριθμούς, δηλαδή αριθμούς των οποίων μπορούμε να γνωρίζουμε μόνον προσεγγιστικά το άπειρο πλήθος των δεκαδικών ψηφίων, έτσι και η «ανάπτυξη» στους πίνακες του Κιλεσσόπουλου μπορεί να περιγραφεί από παραπλήσιες ιδιότητες. Οι πίνακές του φαίνεται να απεικονίζουν φυσικά συστήματα τα οποία ικανοποιούν την εργοδική αρχή του Boltzmann, με άλλα λόγια συστήματα των οποίων η εξέλιξη παύει να εξαρτάται από τις αρχικές συνθήκες και τα οποία μπορούν να καταλάβουν οποιαδήποτε δυνατή στατιστική κατάσταση, ανάλογα με την ολική τους ενέργεια. Τέτοια εργοδικά συστήματα, τα οποία όμως είναι αμιγώς βιολογικά ή χημικά, μελετήθηκαν από τον Prigogine και το Νικολή με μεγάλη επιτυχία κι αυτό είναι κάτι το πραγματικά εκπληκτικό!
Ωστόσο αυτό που πρέπει να επισημάνω ξανά, είναι η ευτακτική δομή η οποία
ενυπάρχει στα χαοτικά συστήματα και στα έργα του Κιλεσσόπουλου. Είναι εμφανής
μια τάση προς διάλυση, μια ροπή προς διάχυση και άπλωμα που, όπως ανέφερα
ήδη, συνδέεται με την εντροπία: κοντολογίς με την αταξία. Παράλληλα όμως,
οι πίνακες του παρατηρούμενοι στις λεπτομέρειες τους αποκαλύπτουν μια έννομη
τάξη. Τελειώνοντας, θα ήθελα να θέσω το εξής ερώτημα: γιατί το έργο του Κιλεσσόπουλου σχετίζεται με τις Θετικές Επιστήμες, ενώ ο ίδιος ο ζωγράφος δε διαθέτει παρά μόνο στοιχειώδεις γνώσεις αυτού του γνωστικού τομέα; Το ερώτημα αυτό νομίζω πως απαντήθηκε ήδη και θα προσπαθήσω να ανακεφαλαιώσω την απάντηση. Σύμφωνα με ορισμένες σχετικά πρόσφατες κοσμολογικές θεωρίες, η παρατηρούμενη εικόνα του Σύμπαντος έχει αυτήν ακριβώς τη μορφή που βλέπουμε, ώστε να μπορούμε να παρατηρούμε, να μελετούμε και να κατανοούμε το μηχανισμό του. Με άλλα λόγια η Ανθρωπική Αρχή, όπως ονομάζεται, εκφράζει την άποψη σύμφωνα με την οποία οι θεμελιώδεις φυσικές σταθερές, (π.χ. η σταθερά της βαρύτητας, η μάζα και το φορτίο του πρωτονίου, η σταθερά λεπτής υφής κτλ.), έχουν ακριβώς την τιμή που μετρούμε, διότι αν ήταν έστω και κατά τι διαφορετικές, δε θα ήταν δυνατό να σχηματισθούν άτομα και μόρια, συνεπώς δε ούτε κύτταρα, ούτε αστέρες και πλανήτες•επομένως η δημιουργία και η εξέλιξη της ζωής και φυσικά η ύπαρξη ανθρώπων, προικισμένων με αυτοσυνειδησία, λογική και ελευθερία βουλήσεως, ώστε να κατανοούν τον εαυτό τους και το Σύμπαν, θα ήταν αδύνατη! θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι το Σύμπαν «δημιουργεί» όντα ικανά να αντιλαμβάνονται τη δομή και τη μορφολογία του. Κατά τη γνώμη μου η πανσοφία και η παντοδυναμία Του Θεού εξηγούν αβίαστα όλα τα παραπάνω. Έτσι η απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα καθίσταται πλέον προφανής: όλα φαίνεται να έχουν κοινή προέλευση•ακόμη και το ανθρώπινο σώμα έχει δομηθεί από αστρική σποδό και δη χημικά στοιχεία, όπως ο άνθρακας, το άζωτο και το οξυγόνο, τα οποία παρήχθησαν από αντιδράσεις θερμοπυρηνικής σύντηξης στον πυρήνα ενός αστέρα μεγάλης μάζας,ο οποίος «θνήσκων» εξερράγη ως υπερκαινοφανής πριν από μερικά δισεκατομμύρια χρόνια και αργότερα τα υπολείμματα αερίου και κονιορτού της έκρηξης απετέλεσαν το αίτιο της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος. Εξάλλου, η Ανθρωπική Αρχή είναι λογική και φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τις παρατηρήσεις και τις συγκρίσεις των τιμών των θεμελιωδών φυσικών σταθερών. Γι' αυτό πολλοί καλλιτέχνες, όπως και πολλοί επιστήμονες, εκστασιάζονται από τη «μουσική των ουρανίων σφαιρών» και όχι μόνον τη συλλαμβάνουν, όπως θα έλεγαν οι Πυθαγόρειοι, αλλά μπορούν να την αποτυπώνουν στα έργα τους. Αυτή η «μουσική» ωστόσο δε σχετίζεται μόνο με τα φυσικά αλλά και με τα μεταφυσικά φαινόμενα, μια και ο ουρανός ολόκληρος μπορεί να χωρέσει στην ανθρώπινη ψυχή. Όταν λοιπόν ο Κιλεσσόπουλος μου είχε πει παλιότερα πως κάποιος φίλος του, γιατρός, έβλεπε στους πίνακες του ιστούς και όργανα του ανθρωπίνου σώματος, δεν παραξενεύθηκα. Είχα a priori αντιληφθεί ότι όπως ορισμένοι επιστήμονες είναι σε θέση να δημιουργήσουν Τέχνη, έτσι και ορισμένοι καλλιτέχνες μπορούν να δημιουργήσουν Επιστήμη. Αυτό συμβαίνει με τον Απόστολο Κιλεσσόπουλο, του οποίου το έργο θα χαρακτήριζα ως αποκαλυπτικό, μεταφυσικό, διαχρονικό και δυναμικό. Σ.
E. Mαραβέλιας |
||
|
